Blanka Olszewska 
Na skróty
Co robią psy ratownicze?
Psy ratownicze to specjalnie wyszkolone zwierzęta, które pomagają w poszukiwaniach zaginionych osób, działają w trudno dostępnych terenach po katastrofach naturalnych, oraz wspierają służby w lokalizowaniu osób zasypanych pod gruzami. Ich zdolności węchowe i fizyczne pozwalają im wykonywać zadania, które byłyby niemożliwe do realizacji dla ludzi.
Psy mają niezwykle wrażliwy węch. Liczba receptorów węchowych u psów jest znacznie większa niż u ludzi – psy mogą mieć od 125 do 300 milionów receptorów węchowych, w porównaniu do zaledwie 5 do 6 milionów u człowieka. Pozwala to psom na wykrywanie zapachów w stężeniach nawet 100 milionów razy niższych niż te, które ludzie są w stanie wyczuć.
Szkolenie psów ratowniczych
Szkolenie takiego psa to długi i wymagający proces. Zaczyna się już od szczenięcych lat, gdzie podstawą jest nauka posłuszeństwa oraz specjalistycznych umiejętności, takich jak śledzenie zapachu czy praca na wysokościach. Każdy pies ratowniczy musi przejść serię intensywnych treningów, zanim zostanie oficjalnie uznany za gotowego do pracy.
Zwierzęta przechodzą specjalistyczne szkolenia, podczas którego uczą się, jak efektywnie szukać ludzi w różnych środowiskach, od gruzowisk po gęste lasy. Szkolenie obejmuje naukę odróżniania ludzkich zapachów od innych zapachów, a także pracę na smyczy i na wolności, co zwiększa ich zasięg działania.
Co ważne – psy ratownicze pracują w ścisłej współpracy ze swoimi przewodnikami, którzy kierują nimi podczas akcji poszukiwawczych. Ta współpraca opiera się na zaufaniu i wzajemnym zrozumieniu, co jest kluczowe w stresujących i często zmieniających się warunkach poszukiwań.
Gotowy do służby?
Zapytacie, czy każdy czworonóg może trafić do służby? Odpowiadamy. Nie. Psy ratownicze są również wybierane i trenowane ze względu na ich kondycję fizyczną i zdolność do pracy w trudnych warunkach. Ich siła, wytrzymałość i zwinność pozwalają im na przemierzanie trudnych terenów, wspinanie się po gruzach czy przemierzanie wodnych przeszkód.
Sam wybór szczeniaka na psa ratowniczego to proces, który wymaga uwzględnienia wielu czynników, aby upewnić się, że pies będzie miał odpowiednie cechy i temperament do tej specyficznej i wymagającej pracy.
Nie wszystkie rasy psów nadają się do pracy w ratownictwie. Najczęściej wybierane rasy to owczarki niemieckie, labradory, golden retrievery, border collie oraz belgijskie owczarki malinois. Te rasy są znane z inteligencji, zdolności do nauki, dobrego zdrowia i wysokiej motywacji do pracy. Wykazują naturalną chęć do pracy i są wysoko zmotywowane do poszukiwań. One sprawdzają się w służbie najlepiej. Czerpią satysfakcję z pracy, co sprawia, że są wyjątkowo zaangażowane w realizację swoich zadań. Ich uniwersalność i adaptacja do różnych warunków czynią je nieocenionymi pomocnikami w ratownictwie.
Szczeniak przeznaczony na psa ratowniczego musi być dokładnie zbadany pod kątem stanu zdrowia. Ważne jest, aby miał on silne kości, dobre stawy, był wolny od wad genetycznych oraz miał dobre ogólne zdrowie, które pozwoli mu na wieloletnią aktywną służbę.
Szukając przyszłego psa ratowniczego, trenerzy zwracają uwagę na temperament szczeniaka. Idealny kandydat powinien być pewny siebie, ciekawy świata, nie wykazywać agresji ani nadmiernej bojaźliwości. Szczeniak powinien również wykazywać naturalną tendencję do współpracy z ludźmi i chęć do nauki.
Takie psy muszą mieć dużo energii i wytrzymałości, ale też umieć ją kontrolować. Szczeniaki, które są zbyt hiperaktywne lub zbyt apatyczne, często nie nadają się do tej pracy. Idealny kandydat to szczeniak, który potrafi skoncentrować swoją energię na zadaniach, które przed nim stoją.
Szczeniaki przeznaczone na psy ratownicze powinny być testowane pod kątem ich reakcji na różnorodne bodźce, takie jak hałas, nowe obiekty czy nieznane sytuacje. Dobry kandydat nie powinien się łatwo przestraszyć i musi być zdolny do szybkiego opanowania i adaptacji.
Już w młodym wieku szczenięta mogą być testowane pod kątem zdolności węchowych, co jest kluczową umiejętnością dla psa ratowniczego. Testy te mogą obejmować ukrywanie zabawek lub przysmaków i obserwowanie, jak efektywnie i szybko szczeniak jest w stanie je odnaleźć.
Szczeniaki, które mają dobrze funkcjonować w zespołach ratowniczych, muszą umieć współpracować zarówno z innymi psami, jak i ludźmi. Ważne jest, aby były towarzyskie i nie wykazywały agresji wobec innych zwierząt czy osób.
Historie bohaterów
Jednym z najbardziej znanych psów ratowniczych jest Labrador retriever o imieniu Jake, który brał udział w akcji ratunkowej po atakach na World Trade Center w 2001 roku w Nowym Jorku. Jake spędził tam wiele godzin, przeszukując gruzy w poszukiwaniu ocalałych. Jego praca była nieoceniona, a determinacja i odwaga zainspirowały wielu.
Ares, owczarek belgijski groenendael, stał się pierwszym psem poszukiwawczo-ratowniczym w Wojskach Obrony Terytorialnej (WOT) Polski. Oficjalnie wcielony, zaczął służbę w 13 ŚBOT na Śląsku. W ramach pilotażowego programu K9, Ares wraz z innymi psami uczestniczy w akcjach ratowniczych. Finansowanie jego utrzymania, szkolenia i opieki weterynaryjnej przejęło wojsko, choć pies na co dzień mieszka i trenuje z przewodnikiem, który pozostaje jego właścicielem.
Ty też możesz mieć swój udział
Wiele organizacji szkolących psy ratownicze funkcjonuje dzięki donacjom i wolontariuszom. Możesz pomóc, angażując się jako wolontariusz, wspierając finansowo te organizacje lub nawet organizując lokalne akcje, które zwiększą świadomość na temat pracy tych niezwykłych zwierząt.
Bo psy ratownicze to prawdziwi bohaterowie, którzy zasługują na naszą wdzięczność i uznanie. Dzięki swojej ciężkiej pracy, niezachwianej lojalności i niezwykłej odwadze, te zwierzęta ratują życie i pomagają ludziom w najtrudniejszych chwilach. Dziś, w ich święto, dajmy im to, co najlepsze – naszą wdzięczność i wsparcie.
